ถ้านับจากเหตุการณ์ปล้นปืนเมื่อ 4 มกราคม 2547 ถึง มกราคม 2568 ทอดเวลา21ปี ที่เหตุการณ์ความไม่สงบในชายแดนใต้ปะทุอย่างต่อเนื่อง ซึ่งเอาเข้าจริงความแตกต่างทางความคิดความเชื่อความศรัทธาทอดเวลาที่ยาวนานกว่านั้นมาก แต่ถ้าเราโฟกัสในห้วง21ปี ที่มีการเก็บตัวเลขถึงวันที่4ม.ค.68 มีผู้เสียชีวิตจากเหตุการณ์ความไม่สงบในชายแดนใต้ไป 5,936 ราย หรือราวๆ เกือบ6,000ชีวิต โดยแยกเป็นประชาชนตาประมาณ 3,644 ราย และเจ้าหน้าที่รัฐ ทั้งทหาร ตำรวจ อส. ฝ่ายปกครอง 2,292 ราย มีผผู้บาดเจ็บจากไฟใต้ 13,129 ราย มีผู้ที่ต้องกลายเป็นคนพิการ ทุพพลภาพ มากถึง 903 ราย ความรุนแรงรูปแบบต่างๆ เกิดขึ้น 9,948 ครั้ง หรือเกืบ10,000ครั้ง!! มีผู้ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ รวมทั้งสิ้น (ทั้งบาดเจ็บ เสียชีวิต ทุพพลภาพ) 19,968 ราย หรือเลขกลมๆคือเกือบ20,000ราย
มีโอกาสสนทนากับคนในพื้นที่บางคนที่ไม่ได้นับถือศาสนาเดียวกับประชากรส่วนใหญ่ในพื้นที่ เผยว่าทุกวันนี้ชาวพุทธ เริ่มจางหาย ปริมาณลดลง ย้ายออกอย่างเห็นได้ชัดในตลอดระยะเวลาที่เขาเติบโตมา บรรยากาศของความหวาดระแวงยังคงมี ผู้เขียนเองเคยเดินทางไปทั้ง3จังหวัด ก็ยอมรับว่าในพื้นที่นั้น มีธรรมชาติสวยงาม แต่เสียดายที่เสียงของธรรมชาติ และด้านดีๆ ไม่มีเสียงที่ดังเท่าเสียงของปืน เสียงของระเบิด เสียงของความสูญเสีย และความไม่น่าไว้เนื้อเชื่อใจกันกลับปรากฎภาพให้เห็นชัดตามกระแสหลัก ขณะที่เคยมีการทำวิจัยสำรวจคุณภาพชีวิตของเด็กและสตรี (หาอ่านได้ที่ The 101 world) สะท้อนชัดเจนว่าคุณภาพชีวิต รายได้ต่อหัว ปัญหารการเข้าถึงการศึกษา น้ำประปาในชีวิตประจำวัน ตลอดจนปัญหาซีมเศร้า การมีผลกระทบจากความสูญเสียหรือเหตุรุนแรง ตัวเลขแสดงชัดเจนว่าน่าเป็นห่วงอย่างมาก
ตัวเลขที่รัฐจ่ายเงินชดเชยเยียวยาความไม่สงบจนถึง 4 มกราคม 2568 มีการจ่ายเยียวยาเหยื่อไฟใต้ไปแล้ว 4,469 ล้านบาท ส่วนใหญ่การจ่ายเยียวยาช่วยเหลือด้านชีวิตและร่างกายมากที่สุด นอกนั้น เป็นทรัพย์สินที่เสียหาย แล้วงบที่ลงไปดูแลความไม่สงบ ภาพรวมหมดไปมากกว่า5แสนล้าน เทียบเท่าอภิมหาเมกะโปรเจคต์ได้หลายโครงการ แต่เงินเหล่านี้กับละลายแม่น้ำไปกับการแก้ปัญหา โจร หรือผู้ก่อความไม่สงบอันมีจิตสำนึกถึงความเป็นตัวเองพวกพ้องมากกว่าความเจริญของประเทศไรือภาพรวมมนุษยชาติ ปีปีหนึ่งเงินภาษีเราต้องหมดไปกับอะไรแบบนี้จำนวนมาก จากความเชื่อทัศนคติ ฉันใดฉันนั้นคนก็ไม่กล้าไปลงทุน สังเกตได้จากการเปิดสาขาของร้านค้าต่างๆ มักไปไม่ถึงตรงนั้น เพราะไปแล้วไม่คุ้ม รวมถึงไปแล้วเหมือนไปตาย ไปแล้วไม่รู้จะได้กำไรไหม อีกอย่างพอตะวันตกดินทุกคนต่างเข้าที่อยู่อาศัย ชีวิตชีวา เศรษฐกิจมันจะไปข้างหน้าได้อย่างไร สิ่งเหล่านี้ไม่ได้มโนเอาเองก็เป็นมุมที่เคยได้สัมผัสรวมถึงมีคนใกล้ถ่ายทอดให้ฟัง เมื่อก่อนเหตุการณ์รู้สึกทำร้ายจิตใจคือการฆ่ากระทั่งพระสงฆ์ คำถามคือทุกวันนี้ฆ่าพระลดลงหรือไม่มีพระใด กล้าไปอยู่ในพื้นที่แล้ว อันนี้ต้องตามหาคำตอบกันต่อไป แต่ชาวไทยพุทธก็คงไม่ได้อยู่ในพื้นที่สีแดง ต้องอยู่ในพื้นที่ชุมชนอื่นๆ หรือบางครอบครัวก็เลือกย้ายถิ่นอาศัยไปเลยก็มี
ตัวเลขที่ต้องดูประกอบกันคือ ตลอด21ปี ที่ไฟปะท มีการก่อเหตุรุนแรงด้วยระเบิดมาแล้ว 5,484 ลูก โดยจาก 4,369 เหตุการณ์ ปีที่เกิดเหตุระเบิดมากที่สุด คือปี 2550 จำนวน 468 เหตุการณ์ หรือเฉลี่ยมากกว่าวันละ 1 เหตุการณ์ โดยมีการใช้วัตถุระเบิดในการก่อเหตุ 476 ลูกคนปกติ คนเรียกร้อง คนที่ศรัทธาในอะไรก็ตามเขาใช้ความรุนแรงเป็นคำตอบ เป็นข้อเรียกร้องให้รัฐหันมาฟังจริงหรือ ?
“แน่นอนว่าในทางกลับกันรัฐอาจใช้เหตุการณ์ควบคุมเกินกว่าเหตุไปในหลายจุด กฎหมายอาจเข้มไปหรือเจ้าหน้าที่ปฏิบัติไม่เหมาะสมก็มีคดีให้เห็นแล้วทีท่าของไฟใต้ในประเทศนี้ไม่มีทีท่าจะยุติหายไปแบบ100% ตราบใดที่ชาวบ้านเองก็น่าจะรู้ว่าใครคือโจร มีการฝึกคนรุ่นใหม่ๆให้สืบทอดความคิดตัวเองหรือไม่ ความเจริญอาจจะเป็นสิ่งที่เขาไม่ต้องการ เขาต้องการคุณภาพชีวิตแบบนี้ รายได้ต่อหัวประชากรเช่นนี้ ไปจอดรถที่ตลาดทีอาจไม่มีชีวิตกลับมาเพราะว่าไม่มีใครจับโจรให้หมดไปได้“
ความแตกต่างทางความคิดไม่ใช่เหตุผลในการปลิดชีวิตคนอื่น ศรัทธาไม่ได้เกิดจากการฆ่าคน แต่เกิดจากการทำให้เห็นให้ผู้คนหลงใหลไม่ใช่บังคับ ไม่ใช่กดขี่ ไม่ใช่ไปปล้นอาวุธ ไปเผานั่น ไปจุดระเบิดนี่ นี่คือหลักพื้นฐานของความเป็นมนุษย์ ทั้งโลกไม่ใช่พื้นฐานที่คนคิดแบบเดียวกับเราเท่านั้นถึงจะถูกต้อง เสียดายและสงสารคนไม่รู้อิโหน่อิเหน่ เสียดายชีวิตเจ้าหน้าที่บางคนที่ถูกส่งไปจากที่อื่นแต่ต้องไปตาย ลูกต้องกำพร้าหัวหน้าครอบครัว เพราะคนไม่กี่คนที่สนใจแต่เรื่องของตัวเอง เสียดายศักยภาพของคนในพื้นที่ เสียดายเรื่องดีๆที่มีอีกมากมายแต่คนไม่รู้เพราะมีไม่กี่ผู้คนมาทำลายบรรยากาศ และความน่าหลงใหลสเน่ห์ในวัฒนธรรม
ถึงวันนี้ไม่รู้ผู้ก่อเหตุได้อะไรสมใจหรือยัง แต่สิ่งที่น่าจะพอเป็นคำตอบให้ได้บ้างคือ การก่อการร้าย ไม่ว่าจะเป็นการวางระเบิด การสังหารเจ้าหน้าที่รัฐ การสังหารประชาชน ไม่ใช่คำตอบ!
