ท่ามกลางภูเขาหินปูนและป่าลึกเชียงดาว ดอกไม้เล็กสีเหลืองสด “สุวรรณภา ไข่ขาง” ไม่เพียงสะท้อนความงามของธรรมชาติ แต่ยังบอกเล่าประวัติศาสตร์การสำรวจพฤกษศาสตร์ และความหลากหลายทางชีวภาพที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์
กลางหุบเขาสูงชันและป่าดงดิบของอำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ มีดินแดนลี้ลับที่ซ่อนความงดงามทางธรรมชาติไว้อย่างน่าทึ่ง ที่นั่นเอง…พรรณไม้ถิ่นเดียวซึ่งไม่อาจพบที่ใดในโลกนอกจากประเทศไทย ได้หยั่งรากและเบ่งบานขึ้นมา พืชชนิดนั้นคือ “สุวรรณภา ไข่ขาง” (Senecio craibinnus Hosseus) สมาชิกเล็ก ๆ ในวงศ์ทานตะวัน แต่เปล่งประกายด้วยดอกสีเหลืองสดดั่งทองคำกลางผืนป่า
ความพิเศษของสุวรรณภา ไข่ขาง มิได้อยู่แค่รูปลักษณ์ หากแต่ซ่อนนัยสำคัญทางวิทยาศาสตร์และประวัติศาสตร์ไว้ด้วย — มันคือ “พรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย” (endemic) ที่เติบโตได้เฉพาะบนภูเขาหินปูนของเชียงดาว ระบบนิเวศที่เปราะบางและจำกัดยิ่ง ทำให้การดำรงอยู่ของพืชชนิดนี้กลายเป็นสัญลักษณ์แห่งความพอดีระหว่างธรรมชาติกับกาลเวลา
ชื่อวิทยาศาสตร์ของมันยังเล่าขานประวัติศาสตร์วงการพฤกษศาสตร์สากล “craibinnus” ถูกตั้งขึ้นโดย ดร. คาร์ล เคิร์ต ฮอสเซียส นักพฤกษศาสตร์ชาวเยอรมัน ผู้บุกเบิกการสำรวจพืชในภาคเหนือของไทย เพื่อเป็นเกียรติแก่ ศาสตราจารย์ ดับเบิลยู. จี. เครบ นักวิชาการชาวสกอต ผู้ทำหน้าที่ดูแลตัวอย่างพรรณไม้ไทยที่เก็บรักษาไว้ ณ สวนพฤกษศาสตร์คิว (Kew Gardens) ประเทศอังกฤษ
ทุกครั้งที่ดอกสุวรรณภา ไข่ขางบานสะพรั่ง มันไม่เพียงเผยความงามสีทองให้ผู้พบเห็น หากยังย้ำเตือนถึงเส้นทางการเรียนรู้ของมนุษย์ ที่ครั้งหนึ่งได้ไขประตูสู่ความหลากหลายทางชีวภาพในผืนป่าไทย ดอกไม้เล็ก ๆ นี้ จึงไม่ใช่แค่ความงามของธรรมชาติ แต่เป็นพยานหลักฐานแห่งการสำรวจ ความรู้ และความเชื่อมโยงระหว่างแผ่นดินไทยกับโลกวิทยาศาสตร์
สุวรรณภา ไข่ขาง… มรดกสีทองจากผืนป่าเชียงดาว ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์และภาคภูมิใจ
ขอบคุณข้อมูล อพรรณไม้ Forest Herbarium – BKFและกรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธ์พืช
