ท่ามกลางความสูงชันของผาหินปูนที่ทอดตัวยาวตามแนวเทือกเขาเหนือ ดอกไม้สีขาวเล็ก ๆ ชนิดหนึ่งกำลังผลิบานอย่างเงียบงาม ราวกับซ่อนความลับของธรรมชาติไว้ในดินแดนที่เข้าถึงยาก พืชชนิดนี้คือ “ขาวปั้น” ไม้ล้มลุกหายากที่มีถิ่นกำเนิดเพียงแห่งเดียวในโลก — บนผืนแผ่นดินไทย
ขาวปั้นมีลำต้นอวบน้ำ ใบสีเขียวอมม่วงเรียงเวียนรอบต้น และเมื่อถึงฤดูปลายฝนต้นหนาว จะเผยความงามอันเป็นเอกลักษณ์ด้วยช่อดอกกลมแน่น ดอกย่อยสีขาวเล็กนับร้อยจับกลุ่มกันแน่นจนคล้ายลูกบอลนุ่มนวลที่ลอยอวดตัวท่ามกลางโขดหินแข็งกระด้าง ความเปราะบางของกลีบดอก จึงยิ่งตอกย้ำถึงความแข็งแกร่งในการดำรงอยู่ท่ามกลางสภาพแวดล้อมสุดท้าทาย
แม้จะเป็นไม้ล้มลุก แต่ขาวปั้นมิได้เติบโตทั่วไป หากเลือกปักรากอยู่เฉพาะบน เขาหินปูนสูง 900–2,200 เมตร เช่นที่ ดอยเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ และ ดอยหัวหมด จังหวัดตาก เพียงไม่กี่แห่ง นี่คือเหตุผลที่ทำให้มันกลายเป็น “พืชถิ่นเดียวของไทย” และเป็นหนึ่งในพรรณไม้หายากที่นักพฤกษศาสตร์ต่างเฝ้าศึกษาและอนุรักษ์
เพื่อให้ประชาชนได้สัมผัสใกล้ชิดกับความงามหายากนี้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์ได้จัดแปลงรวบรวมพันธุ์ไม้หายากไว้ ณ สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ นักท่องเที่ยวสามารถเดินชมได้ที่บริเวณทางเดินข้างโรงเรือนพืชทนแล้ง ที่นั่น ดอกขาวปั้นพร้อมจะบานต้อนรับผู้มาเยือนด้วยความละมุนละไม และยังมีพรรณไม้นานาชนิดรอให้ค้นพบ
การเดินทางเพื่อชมดอกไม้หายากนี้ ไม่เพียงเป็นการท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติ แต่ยังเป็นบทเรียนแห่งความสมดุลของชีวิต ระหว่างความบอบบางและความแข็งแกร่ง ระหว่างการอยู่รอดและการปรับตัวของสิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ ที่ฝากฝังอนาคตไว้กับการอนุรักษ์ของมนุษย์
สวนพฤกษศาสตร์ฯ เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 08.30 – 16.30 น. ผู้สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ งานการตลาด โทร. 06 2594 2963 หรือเยี่ยมชมเว็บไซต์ botanic.qsbg.org
“ดอกขาวปั้น” มิใช่เพียงดอกไม้ แต่เป็นสัญลักษณ์ของความงดงามที่เกิดขึ้นเฉพาะถิ่น และเป็นพยานแห่งความหลากหลายทางชีวภาพที่ควรค่าแก่การรักษาไว้ตราบนานเท่านาน
ขอบคุณข้อมูล สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิ
