ในผืนป่าเขียวชอุ่มของจังหวัดพิษณุโลกและอุตรดิตถ์ มีพรรณไม้เลื้อยชนิดหนึ่งที่ไม่เพียงแต่สวยงามสะดุดตา หากยังหายากจนถือเป็น “อัญมณีแห่งป่า” ของไทย มันมีชื่อว่า “สร้อยสยาม” (Phanera siamensis) พืชถิ่นเดียวที่พบได้เฉพาะในประเทศไทยเท่านั้น
เมื่อย่างเข้าสู่เดือนพฤศจิกายน อากาศเย็นเริ่มแผ่วลงมาจากเทือกเขา ช่อดอกของสร้อยสยามก็จะเบ่งบานเป็นระลอก สีสันสดใสอวดโฉมท่ามกลางใบไม้และกลิ่นอายแห่งฤดูหนาว ดอกของมันเรียงรายเป็นช่อห้อยลงอย่างสง่างาม กลีบดอกละเอียดอ่อนดุจผ้าไหมธรรมชาติ ความงามอันเปล่งประกายนี้ทำให้ใครก็ตามที่พบเห็นอดไม่ได้ที่จะหยุดชื่นชม
ทว่าความงดงามของสร้อยสยามไม่ได้อยู่เพียงแค่ดอก หากยังสะท้อนถึงความเปราะบางของระบบนิเวศ ทีมวิจัยจากภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือตอนล่างได้ลงพื้นที่สำรวจ พบว่าพืชชนิดนี้เจริญเติบโตในวงจำกัดมาก ตัวอย่างบางส่วนถูกเก็บรักษาไว้ที่ หอพรรณไม้ (Forest Herbarium – BKF) เพื่อใช้เป็นหลักฐานทางวิชาการและเป็นฐานข้อมูลสำหรับการอนุรักษ์
สถานะ “พืชถิ่นเดียว” (endemic) ทำให้สร้อยสยามเผชิญความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์สูงกว่าพืชทั่วไป เพียงการเปลี่ยนแปลงเล็กน้อยในสภาพภูมิอากาศ การบุกรุกพื้นที่ป่า หรือแรงกดดันจากกิจกรรมของมนุษย์ ก็อาจทำให้ประชากรของมันลดลงอย่างน่ากังวล
วันนี้ สร้อยสยามจึงไม่ได้เป็นเพียงไม้เลื้อยประดับป่า แต่เป็นสัญลักษณ์ของการต่อสู้เพื่อรักษาความหลากหลายทางชีวภาพของไทย การปกป้องพืชชนิดนี้คือการรักษามรดกธรรมชาติอันล้ำค่าไว้ให้รุ่นต่อไปได้ชื่นชม เพราะหากวันหนึ่งสร้อยสยามเลือนหายไปจากผืนป่า นั่นย่อมหมายถึงการสูญเสีย “อัญมณีแห่งป่าไทย” ไปตลอดกาล
ขอบคุณเพจ : กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช
