“กลางผืนป่าภูเขาที่สูงชันและอุดมสมบูรณ์ของภูกระดึง จังหวัดเลย ซ่อนเร้นไว้ด้วยความงามอันลึกลับของพรรณไม้ชนิดหนึ่งที่นักพฤกษศาสตร์และผู้หลงใหลในกล้วยไม้ต่างใฝ่ฝันจะได้ยลโฉม นั่นคือ “เอื้องแซภูกระดึง” หรือที่รู้จักกันในอีกชื่อว่า “เอื้องแซะหม่น” กล้วยไม้น้อยแห่งขุนเขา ผู้มีเสน่ห์เย้ายวนใจในแบบเฉพาะตัว“
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ของกล้วยไม้ชนิดนี้คือ Dendrobium christyanum Rchb. f. จัดอยู่ในกลุ่มกล้วยไม้อิงอาศัย (epiphyte) ซึ่งอาศัยอยู่ตามต้นไม้ใหญ่ในป่าดิบเขา มีลักษณะเด่นที่แปลกตาและหาได้ยากในหมู่กล้วยไม้ทั่วไป คือ ขนสีดำละเอียดที่ปกคลุมอยู่ทั้งบนใบและลำลูกกล้วย เสมือนมีเสื้อคลุมไหมสีดำบางเบาห่อหุ้มร่าง ความนุ่มนวลและมืดหม่นของขนเหล่านี้กลับกลายเป็นเสน่ห์ลึกลับชวนค้นหา เปรียบได้กับกล้วยไม้ที่สวมผ้าคลุมแห่งรัตติกาล น่าพิศวงและน่าหลงใหลอย่างยิ่ง
เอื้องแซภูกระดึงมีการกระจายพันธุ์ในวงกว้าง ตั้งแต่พื้นที่ทางตอนใต้ของจีน เรื่อยลงมาถึงภูมิภาคอินโดจีน และหนึ่งในพื้นที่ที่มีการพบมันในประเทศไทยก็คือ “ภูกระดึง” สถานที่ที่ได้ชื่อว่าเป็นแหล่งรวมความหลากหลายทางชีวภาพของพืชพรรณป่าไม้
การที่เรายังสามารถพบเห็นกล้วยไม้ชนิดนี้ตามธรรมชาติในประเทศไทย เป็นสิ่งที่สะท้อนให้เห็นว่า ระบบนิเวศของป่าภูกระดึงยังคงมีความสมบูรณ์ ในระดับที่สามารถรองรับพันธุ์ไม้หายากและอ่อนไหวเช่นนี้ได้ เพราะกล้วยไม้อิงอาศัยส่วนใหญ่นั้นต้องการความชื้นสูง อุณหภูมิคงที่ และความร่มรื่นจากพรรณไม้ใหญ่ จึงจะสามารถเจริญเติบโตและแพร่พันธุ์ได้
“เอื้องแซภูกระดึง” ไม่เพียงเป็นกล้วยไม้หายากที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ แต่ยังเป็นตัวแทนของความอุดมสมบูรณ์ในระบบนิเวศป่าภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และเป็นอีกหนึ่งเครื่องยืนยันว่า ธรรมชาติยังคงทำหน้าที่ของมันได้อย่างน่าอัศจรรย์ หากมนุษย์ยังให้โอกาส
ขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก – ทีมสำรวจพรรณไม้ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
หอพรรณไม้ Forest Herbarium – BKF
