“กลางขุนเขาหินปูนสูงตระหง่านในเขตดอยหัวหมด อำเภออุ้มผาง จังหวัดตาก ซึ่งตั้งอยู่สูงถึง 900 เมตรจากระดับน้ำทะเล — ที่นั่นคือบ้านของ “เทพมาศ” พรรณไม้หายากที่ค้นพบเมื่อปี พ.ศ. 2560 และได้รับการยืนยันอย่างเป็นทางการว่าเป็น พืชถิ่นเดียวของประเทศไทย ที่ไม่มีปรากฏในพื้นที่อื่นใดของโลก“
เทพมาศ หรือในชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Flemingia sirindhorniae Mattapha, Chantar. & Suddee อยู่ในวงศ์ Fabaceae หรือวงศ์ถั่ว ซึ่งปกติเราคุ้นเคยกับพืชจำพวกถั่วหลากหลายสายพันธุ์ แต่เทพมาศนั้นแตกต่าง—ทั้งในแง่ถิ่นกำเนิดและคุณค่าทางชีวภาพ
การค้นพบที่มากกว่าพฤกษศาสตร์
เทพมาศไม่ใช่แค่พืชชนิดใหม่ แต่ยังเป็นพรรณไม้ที่มีความพิเศษด้านวัฒนธรรมและจิตวิญญาณ เนื่องจากหลังการค้นพบ ได้รับพระมหากรุณาธิคุณจาก สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อไทยว่า “เทพมาศ” ซึ่งหมายถึง “ดอกไม้แห่งเทพ” ชื่ออันงดงามนี้จึงไม่เพียงบ่งบอกถึงรูปลักษณ์ แต่ยังสะท้อนถึงความศักดิ์สิทธิ์และคุณค่าในฐานะมรดกของแผ่นดิน
ชื่อวิทยาศาสตร์ sirindhorniae ก็ได้รับการตั้งขึ้นเพื่อเป็นเกียรติและเทิดพระเกียรติแด่พระองค์ท่าน
ความสำคัญทางนิเวศและอนาคตของเทพมาศ
ด้วยความที่เทพมาศพบได้เพียงแห่งเดียวในโลก — บนภูเขาหินปูนเฉพาะถิ่นของอุ้มผาง — มันจึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของความเปราะบางของระบบนิเวศไทย การอนุรักษ์ถิ่นที่อยู่อาศัยของพืชชนิดนี้ไม่ใช่แค่การรักษาสายพันธุ์พืชหนึ่งชนิด แต่คือการรักษาสมดุลของธรรมชาติ และแสดงถึงความเคารพต่อสิ่งมีชีวิตเล็กๆ ที่ใช้เวลานับพันปีในการวิวัฒน์บนแผ่นดินไทย
เทพมาศได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารวิชาการ Thai Journal of Botany 9(1): 8. ปี 2017 ถือเป็นหลักฐานทางวิชาการที่จารึกไว้ในหน้าประวัติศาสตร์พฤกษศาสตร์ไทย
ดอกไม้ที่เติบโตจากความเคารพ
เทพมาศไม่ใช่เพียงพืชหายาก หรือสิ่งที่นักวิทยาศาสตร์เฝ้าค้นหาเท่านั้น แต่ยังเป็นตัวแทนของความใส่ใจในธรรมชาติ ความเคารพในภูมิปัญญา และจิตวิญญาณของแผ่นดิน
“เมื่อใดที่เรายืนอยู่ท่ามกลางป่าเขา ควรระลึกไว้เสมอว่า ดอกไม้เล็กๆ อย่างเทพมาศนั้น มิได้งดงามเพราะสีสันหรือรูปลักษณ์เท่านั้น แต่เพราะมันสื่อถึงความรัก ความรู้ และความรับผิดชอบ ที่มนุษย์พึงมีต่อโลกใบนี้“
ข้อมูลอ้างอิง:หอพรรณไม้ (Forest Herbarium – BKF),Thai Journal of Botany 9(1): 8. 2017 และ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
