ท่ามกลางผืนป่าหินปูนดอยหัวหมด อำเภออุ้มผาง จังหวัดตาก มีดอกไม้ป่าชนิดหนึ่งผลิบานอย่างเงียบงาม “ดีลาม้อน” ดอกเดซี่ป่าที่ชาวกระเหรี่ยงรู้จักกันมาช้านาน ไม่เพียงงดงามด้วยสีขาว–เหลืองอันเป็นเอกลักษณ์ แต่ยังสะท้อนความหลากหลายทางชีวภาพของผืนป่าภาคเหนือได้อย่างลึกซึ้ง
ดีลาม้อน ดอกเดซี่ป่าแห่งดอยหินปูน
บนเส้นทางป่าเขาหินปูนของดอยหัวหมด อำเภออุ้มผาง จังหวัดตาก หากก้าวเดินอย่างช้า ๆ และเปิดใจมองรายละเอียดรอบตัว นักเดินป่าอาจพบกับดอกไม้ป่าขนาดไม่ใหญ่ แต่สะดุดตาด้วยความงามเรียบง่าย ดอกไม้ชนิดนี้มีชื่อท้องถิ่นว่า “ดีลาม้อน” ตามภาษากระเหรี่ยง บางพื้นที่เรียกว่า “ต่างหูขาว” หรือ “หนาดโคก”
ดีลาม้อน จัดอยู่ในวงศ์ Asteraceae (Compositae) วงศ์เดียวกับทานตะวันและเดซี่ เป็นไม้ล้มลุกที่ปรับตัวเติบโตได้ดีในสภาพพื้นที่ป่าหินปูน ซึ่งมีดินตื้นและสภาพแวดล้อมค่อนข้างท้าทาย
เอกลักษณ์ที่ทำให้ดีลาม้อนโดดเด่น คือ ดอกสองโทนสีในดอกเดียวกัน กลีบดอกวงนอกสีขาวบริสุทธิ์ ทำหน้าที่เป็นดอกเพศเมีย โอบล้อมดอกวงในสีเหลืองสดใส ซึ่งเป็นดอกสมบูรณ์เพศ การผสมผสานของสีขาวและเหลืองไม่ฉูดฉาด แต่ให้ความรู้สึกอ่อนโยน สงบ และงดงามอย่างเป็นธรรมชาติ คล้ายเดซี่ป่าที่ผลิบานท่ามกลางหินปูนสีหม่น
ในเชิงนิเวศ ดีลาม้อนเป็นพืชที่มีการกระจายพันธุ์กว้าง ตั้งแต่แนวเทือกเขาหิมาลัย ผ่านเมียนมา จีนตอนใต้ ไทย เวียดนาม จนถึงลาว สำหรับประเทศไทย มักพบในพื้นที่ดอยสูงทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน ที่ระดับความสูงมากกว่า 1,000 เมตรจากระดับน้ำทะเล
อย่างไรก็ตาม สิ่งที่ทำให้ดอยหัวหมดมีความพิเศษ คือการพบดีลาม้อนในระดับความสูงที่ต่ำกว่าปกติ คือประมาณ 750–1,000 เมตร นับเป็นปรากฏการณ์ที่ช่วยเปิดโอกาสให้ผู้สนใจธรรมชาติ นักพฤกษศาสตร์ และนักท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ สามารถเข้าถึงและชื่นชมความงามของดอกไม้ชนิดนี้ได้ง่ายขึ้น โดยไม่ต้องเดินทางขึ้นสู่ยอดดอยที่สูงชันเหมือนพื้นที่อื่น
ดีลาม้อนไม่ได้เป็นเพียงดอกไม้ป่าที่สวยงาม หากแต่เป็น ตัวแทนของความอุดมสมบูรณ์และความหลากหลายทางชีวภาพ ของผืนป่าหินปูนอุ้มผาง เป็นความงามเล็ก ๆ ที่ย้ำเตือนว่า ในป่าลึกยังมีเรื่องราวทางธรรมชาติอีกมากมายที่รอให้มนุษย์เรียนรู้ ทำความเข้าใจ และร่วมกันดูแลรักษาให้คงอยู่ต่อไป
