ท่ามกลางผืนป่าอันเขียวชอุ่มของ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว จังหวัดบึงกาฬ มีไม้ยืนต้นเล็ก ๆ ชนิดหนึ่งซ่อนตัวอยู่อย่างสงบเรียบง่ายริมลำธาร มันอาจไม่สะดุดตานัก แต่หากได้พินิจพิเคราะห์ใกล้ ๆ จะพบว่าเจ้าพืชชนิดนี้มีเสน่ห์เฉพาะตัวที่ยากจะมองข้าม
ไม้ชนิดนั้นคือ “กระจับนก” (Euonymus glaber Roxb.) พืชในวงศ์ Celastraceae ที่แม้หลายคนไม่คุ้นชื่อ แต่กลับมีเอกลักษณ์เฉพาะที่โดดเด่น
ใบของกระจับนกมีขอบเรียบ แต่ปลายใบกลับแอบซ่อน จักเล็ก ๆ คล้ายฟันเลื่อย ซึ่งดูงดงามแปลกตา ราวกับธรรมชาติตั้งใจประดับลวดลายให้ ส่วนผลของมันมีรูปทรงคล้าย ไข่กลับ ด้านบนกว้างกว่าด้านล่าง และเมื่อสุกเต็มที่จะเปลี่ยนสีสันสดใส เพิ่มชีวิตชีวาให้ผืนป่า
การปรากฏของกระจับนกบริเวณริมห้วยและลำธารในภูวัว ไม่เพียงสะท้อนให้เห็นถึง ความหลากหลายทางชีวภาพ ของพื้นที่อนุรักษ์แห่งนี้ แต่ยังเป็นเครื่องเตือนใจให้เราเห็นคุณค่าของการรักษาผืนป่าและพืชพรรณหายากที่อาศัยอยู่ร่วมกันในระบบนิเวศ
ทุกต้นไม้ ทุกสายพันธุ์ ล้วนมีบทบาทในการเชื่อมโยงสายใยแห่งชีวิต “กระจับนก” จึงไม่ใช่เพียงไม้เล็ก ๆ ริมลำธาร หากแต่เป็น สัญลักษณ์แห่งความสมบูรณ์ของป่าใหญ่ ที่เราทุกคนควรช่วยกันปกปักรักษา
ขอบคุณ : ทีมสำรวจพรรณไม้ภูลังกา–ภูวัว
ข้อมูลอ้างอิง : หอพรรณไม้ Forest Herbarium – BKF
