กลางผืนป่าที่อุ้มผาง จังหวัดตาก มีกล้วยไม้น้อยชนิดหนึ่งซ่อนเร้นอยู่ท่ามกลางหมอกและสายธาร เธอคือ “พลูช้าง” (Vanilla siamensis Rolfe ex Downie) กล้วยไม้อิงอาศัยที่ไม่ได้เพียงงดงาม หากยังสะท้อนถึงความอุดมสมบูรณ์ของผืนป่าอุษาคเนย์
พลูช้างเป็นสมาชิกในวงศ์กล้วยไม้ (Orchidaceae) มีถิ่นกำเนิดกว้างขวางตั้งแต่ตอนใต้ของจีนทอดยาวลงมาถึงอินโดจีน และพบได้หลายพื้นที่ของประเทศไทย ความงามของเธอโดยทั่วไปมักปรากฏเป็นดอกสีขาวบริสุทธิ์ แต่ในอุ้มผางและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ดอกพลูช้างกลับผลิบานด้วยสี “อมชมพูแดง” แตกต่างจากภาพจำที่คุ้นเคย สีสันที่แปลกตานี้ทำให้เธอโดดเด่นดุจอัญมณีแห่งป่า
ด้วยวิถีชีวิตแบบกล้วยไม้อิงอาศัย พลูช้างเกาะอยู่บนกิ่งไม้ใหญ่ ริมลำธารที่มีความชุ่มชื้นสูง เสมือนเป็นเครื่องชี้วัดถึงสมดุลและสุขภาวะของระบบนิเวศโดยรอบ เมื่อถึงช่วงกลางเดือนเมษายน ดอกพลูช้างจะผลิบานพร้อมกันทั้งป่า เป็นสัญญาณของความงดงามที่เบ่งบานตามวัฏจักรธรรมชาติ และเป็นช่วงเวลาที่นักสำรวจและผู้รักธรรมชาติต่างเฝ้ารอคอย
ความงามของพลูช้างมิใช่เพียงเสน่ห์ทางสายตา หากยังเป็นพยานแห่งความหลากหลายทางชีวภาพที่ควรค่าแก่การศึกษาและอนุรักษ์ไว้ให้ยืนยาว ดอกไม้เล็ก ๆ ที่บานสะพรั่งอยู่กลางป่าลึก จึงเป็นทั้งเครื่องเตือนใจและเครื่องบอกเล่าว่า ผืนป่าไทยยังคงมีเรื่องราวที่รอให้ค้นพบและปกปักรักษา
ที่มา : ทีมสำรวจพรรณไม้อุ้มผาง–ทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันออก หอพรรณไม้ Forest Herbarium – BKF
สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช #DNP1362
