“กำลังวัวเถลิง” (Anaxagorea luzonensis A.Gray) พืชสมุนไพรในวงศ์ ANNONACEAE ที่มีชื่อเสียงมายาวนานในด้านสรรพคุณทางยาอันเป็นประโยชน์ต่อร่างกาย ด้วยชื่อที่สื่อถึงความแข็งแกร่งและพละกำลัง
สมุนไพรชนิดนี้จึงเป็นที่รู้จักกันดีในหมู่นักสมุนไพรไทยลักษณะทางพฤกษศาสตร์กำลังวัวเถลิงเป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก มีความสูงประมาณ 50-80 เซนติเมตร เปลือกต้นมีสีเทาอมดำและมีกลิ่นฉุน ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงสลับกันในระนาบเดียว ลักษณะใบเป็นรูปไข่กลับ ดอกมีสีขาว ออกตามซอกใบ และมีเกสรเพศผู้สีเหลือง ผลของกำลังวัวเถลิงมีลักษณะกลม เมื่อแก่เต็มที่ผลจะมีสีดำและแตกออกเพื่อดีดเมล็ดกระเด็นไปไกลชื่อเรียกอื่น ๆ
สมุนไพรชนิดนี้มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น เช่น ชะแมบ (ตราด), ช้าวัวเถลิง (ประจวบคีรีขันธ์), ปุนทา (นราธิวาส), ปูน (สุราษฎร์ธานี) และบางพื้นที่อาจเรียกว่า กำลังทรพี หรือ แหลขี้ควาย ซึ่งล้วนสื่อถึงสรรพคุณในการบำรุงกำลังวังชาสรรพคุณทางยา
กำลังวัวเถลิงเป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณหลากหลาย โดยเฉพาะส่วนของเปลือกและเนื้อไม้ เปลือกมีสรรพคุณในการบำรุงโลหิต บำรุงธาตุ บำรุงเส้นเอ็น ช่วยแก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย และบำรุงกำลัง เนื้อไม้มีสรรพคุณคล้ายคลึงกับเปลือก คือช่วยบำรุงกำลัง แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย บำรุงเส้นเอ็น บำรุงโลหิต นอกจากนี้ยังช่วยเจริญอาหารและขับลมในลำไส้ได้อีกด้วยการนำไปใช้กำลัง
วัวเถลิงนิยมนำมาใช้เป็นส่วนประกอบในตำรับยาแผนโบราณเพื่อบำรุงร่างกายและฟื้นฟูสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มผู้ที่ต้องการบำรุงกำลัง บรรเทาอาการปวดเมื่อย หรือปรับสมดุลธาตุในร่างกาย
อ้างอิงข้อมูลอ้างอิงจาก: ความหลากหลายทางชีวภาพพืชสมุนไพรในประเทศไทย เล่ม 1 หน้า 34. สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. 2559. และข้อมูลจากแหล่งความรู้สมุนไพรอื่นๆ
ข้อมูล สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช #กรมอุทยานแห่งชาติ #กำลังวัวเถลิง #DNP1362
