หนึ่งในต้นไม้ที่โดดเด่นทั้งความสวยงามและสรรพคุณทางสมุนไพรคงหนีไม่พ้น “ทองหลางลาย” ที่มีชื่อเรียกหลากหลาย อาทิ ทองบ้าน, ทองเผือก (ภาคเหนือ), ทองหลางด่าง (กรุงเทพฯ), ปาริฉัตร หรือปาริชาติ (ทั่วไป) และเป็นที่รู้จักในระดับสากลว่า Indian Coral Tree หรือ Tiger’s Claw ทองหลางลายเป็นไม้ต้นที่มีใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงสลับ และมักมีลวดลายด่างบริเวณเส้นกลางใบและเส้นแขนงใบเพิ่มความสวยงามสะดุดตา ช่อดอกออกเป็นช่อกระจะที่ปลายกิ่ง มีสีแดงไปจนถึงแดงแสด งดงามยามออกดอก และเมื่อติดผลจะเป็นฝักทรงกระบอกถิ่นกำเนิดและนิเวศวิทยา
ทองหลางลายมีถิ่นกำเนิดกว้างขวางครอบคลุมตั้งแต่อินเดีย ศรีลังกา จีนตอนใต้ ญี่ปุ่น เมียนมา ไทย ไปจนถึงภูมิภาคอินโดจีน มาเลเซีย ออสเตรเลีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ในประเทศไทยพบได้ทั่วทุกภาค ทั้งในป่าผลัดใบและป่าดิบใกล้ชายทะเล ตั้งแต่ระดับน้ำทะเลไปจนถึงความสูงประมาณ 1,200 เมตร แสดงให้เห็นถึงความสามารถในการปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมที่หลากหลาย
สรรพคุณทางสมุนไพรที่น่าทึ่ง แม้ว่าทองหลางลายจะมีข้อควรระวังเนื่องจาก “ส่วนต่างๆ ของพืชมีพิษ” แต่ก็เป็นที่ยอมรับกันว่ามีสรรพคุณทางสมุนไพรที่หลากหลายและเป็นประโยชน์อย่างยิ่งตามตำรายาไทย:
เปลือกราก: มีสรรพคุณช่วย กระตุ้นหัวใจ
เปลือกต้น: ช่วย ลดไข้ แก้ปวดข้อ และ แก้ปวดฟัน
ใบ: ใช้ แก้ปวดฟัน แก้ปวดท้อง แก้อาเจียน และยังช่วย เจริญอาหาร ดอก: มีสรรพคุณในการ ขับระดู
เมล็ด: ช่วย ขับระดู และ แก้ฝี
ข้อมูลอ้างอิงจาก : ตำราสมุนไพรไทยที่สำคัญ เช่น “สมุนไพรไทย มรดกไทย” หน้า 218 และ “สมุนไพรไม้พื้นบ้าน (2)” หน้า 309–310
สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช
หอพรรณไม้ Forest Herbarium – BKF
