ท่ามกลางสายหมอกและป่าดิบเขา “พิศวง” พืชพื้นเมืองหายาก เผยดอกงามในระดับความสูงกว่า 1,000 เมตร เป็นหลักฐานมีชีวิตของความอุดมสมบูรณ์และระบบนิเวศที่ต้องได้รับการปกป้อง
“พิศวง” ความลี้ลับแห่งพรรณไม้บนยอดดอย
บนยอดดอยสูงของภาคเหนือ ท่ามกลางอากาศหนาวเย็นและผืนป่าดิบเขาที่ยังคงความสมบูรณ์ มีไม้พุ่มหายากชนิดหนึ่งซ่อนตัวอยู่อย่างเงียบงัน นั่นคือ “พิศวง” พรรณไม้พื้นเมืองที่นักพฤกษศาสตร์และผู้รักธรรมชาติต่างยกให้เป็นหนึ่งในความมหัศจรรย์ของผืนป่าดอยสูง
พิศวง พบกระจายพันธุ์เฉพาะในพื้นที่สูงของจังหวัดเชียงใหม่ ได้แก่ ดอยเชียงดาวและดอยอินทนนท์ รวมถึงบางส่วนของประเทศเมียนมา ถือเป็นพืชหายากที่ไม่สามารถพบเห็นได้ทั่วไป
ลักษณะเด่นของพิศวงคือเป็นไม้พุ่มทอดเลื้อย ใบมีขอบจักฟันเลื่อย ก้านใบพองตัวอย่างชัดเจน ช่อดอกสั้นแทงออกตามซอกใบ และมีริ้วประดับติดอยู่เหนือกึ่งกลางก้านดอก เพิ่มความโดดเด่นให้กับรูปลักษณ์ที่แปลกตา
สิ่งที่ทำให้พิศวงน่าทึ่งยิ่งขึ้น คือ โครงสร้างดอกอันเป็นเอกลักษณ์ เกสรเพศผู้แยกเป็น 5 กลุ่ม กลุ่มละ 3 อัน และมีเกสรเพศผู้เป็นหมันรูปร่างคล้ายลิ้นแทรกอยู่ระหว่างเกสรปกติ เมื่อผสมเกสรแล้วจะพัฒนาเป็นผลแบบแคปซูลที่มี 5 ซอก สะท้อนวิวัฒนาการเฉพาะตัวของพืชในพื้นที่สูง
พิศวงเติบโตตามชายป่าดิบเขาและพื้นที่โล่งบนภูเขาหินปูน ในระดับความสูง 1,000–2,300 เมตรจากระดับน้ำทะเล ซึ่งเป็นระบบนิเวศที่เปราะบางและมีคุณค่าทางธรรมชาติอย่างยิ่ง
การค้นพบและการคงอยู่ของพิศวงในผืนป่าภาคเหนือ ไม่เพียงเป็นภาพสะท้อนของ ความหลากหลายทางชีวภาพที่อุดมสมบูรณ์ แต่ยังเป็นเครื่องเตือนใจถึงความสำคัญของการอนุรักษ์ป่าดอยสูง เพื่อให้พรรณไม้ล้ำค่าและความพิศวงแห่งธรรมชาตินี้ ยังคงอยู่คู่ผืนป่าไทยต่อไปในอนาคต
ที่มา : หอพรรณไม้ Forest Herbarium – BKF
