จากสระน้ำอันสงบงาม สู่พรรณไม้ทรงคุณค่าที่ผูกพันกับสถาบันพระมหากษัตริย์ “สัตตบงกช” บัวป้อมแดงผู้เลอค่า ไม่เพียงเป็นสัญลักษณ์แห่งความบริสุทธิ์และความอ่อนช้อย หากยังเป็นหนึ่งในพรรณไม้ทรงโปรดของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง งดงามทั้งรูปทรงและเรื่องราวที่สืบทอดผ่านกาลเวลา
สัตตบงกช งามล้ำในความทรงจำของแผ่นดิน
กลางผืนสระนิ่งในฤดูเช้าที่หมอกบางลอยคลอ น้ำค่อย ๆ กระเพื่อมไล้แผ่นใบวงกลมสีเขียวอ่อนซึ่งแผ่ราบเหนือผิวน้ำ “สัตตบงกช” หรือบัวป้อมแดง บัวฉัตรแดง พรรณไม้ในวงศ์ NELUMBONACEAE ผลิบานขึ้นราวประกายแห่งความบริสุทธิ์ที่สะท้อนแรงแสงแรกของวัน
งามจากธรรมชาติ สู่ความละเมียดของรายละเอียด
สัตตบงกชมีใบรูปกลม ขนาดใหญ่ เส้นผ่าศูนย์กลางราว 30–45 เซนติเมตร ใบอ่อนด้านบนเป็นสีเขียวอ่อน ด้านล่างแต่งแต้มด้วยสีเทาอมชมพูอ่อน ราวกับธรรมชาติบรรจงแต่งแต้มเฉดสีที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว
เมื่อเติบโตเต็มที่ ใบจะเปลี่ยนสู่สีเขียวเข้มสงบ ด้านล่างเขียวอ่อนหรือเทานวล ตัดกับก้านใบและก้านดอกที่ตั้งตรง แข็งแรง มีสีเขียวอ่อนก่อนจะค่อย ๆ แปรเป็นน้ำตาลเขียวเมื่อแก่ตัว เป็นโครงสร้างที่รองรับดอกอันงดงามราวอาภรณ์ชั้นสูงของธรรมชาติ
ดอกบาน 4 วัน งามที่สุดในยามเช้า
ดอกของสัตตบงกชเป็นดอกใหญ่ รูปทรงตูมคล้ายไข่ป้อม ขนาด 5–8 เซนติเมตร เมื่อบานจะเผยรูปถ้วยอ่อนช้อย กางซ้อนกันเป็นชั้นจำนวนมาก ก่อนแผ่ออกครึ่งวงกลม รัศมีราว 12–15 เซนติเมตร
สีชมพูหวานละมุนของกลีบดอกเรียงตัวเป็นระเบียบ มีเกสรเพศผู้จำนวนมากที่กลายเป็นหมัน ลักษณะคล้ายกลีบดอก ช่วยเพิ่มความพลิ้วไหวให้รูปทรงโดยรวม ดอกหนึ่งดอกจะบานอยู่เพียง 4 วัน และมักโรยร่วงในยามบ่ายหรือยามค่ำของวันที่สี่ ราวกับธรรมชาติบอกให้เราเรียนรู้คุณค่าของความงามอันไม่จีรัง
กลีบเลี้ยงด้านในมีสีเดียวกับกลีบดอก ไล่จากสีเขียวอ่อนบริเวณโคนสู่สีชมพูอ่อนที่ปลาย ขณะที่เกสรเพศเมียและเพศผู้มีเฉดชมพูละมุนละเอียดงดงามราวภาพวาด
บัวแห่งพระราชหฤทัย
สัตตบงกชไม่เพียงเป็นพืชน้ำงดงาม หากยังเป็นหนึ่งในพรรณไม้ทรงโปรดของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระองค์ทรงสนพระราชหฤทัยและส่งเสริมการอนุรักษ์พันธุ์พืชไทยมาตลอด ทั้งยังสนับสนุนการศึกษาวิจัย เพื่อสืบสานความงดงามของพรรณไม้นานาชนิดให้คงอยู่คู่แผ่นดิน
บัวชนิดนี้จึงเปรียบเสมือนสัญลักษณ์แห่งความอ่อนช้อย สุขุม ล้ำลึก และมีความหมายผูกพันต่อสถาบันพระมหากษัตริย์และประชาชนไทย
“โลกแห่งการเรียนรู้ สู่การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ” ห้องสมุดกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
ที่มา: หนังสือ บัวในประเทศไทย เลขเรียก 279 ว383 / สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ / พิพิธภัณฑ์บัว มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
