“กลางสายหมอกบนยอดดอยสูงของจังหวัดเชียงราย ดินแดนซึ่งธรรมชาติยังโอบอุ้มความหลากหลายทางชีวภาพไว้อย่างงดงาม มีพืชพรรณหายากซ่อนตัวอยู่อย่างเงียบงาม — หนึ่งในนั้นคือ “ลำดวนดอย” หรือชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Mitrephora wangii สมบัติล้ำค่าของผืนป่าที่หลายคนอาจไม่เคยรู้จัก“
ต้นไม้ผู้สง่างามแห่งวงศ์กระดังงา
ลำดวนดอย จัดอยู่ในวงศ์กระดังงา (Annonaceae) เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงได้ถึง 20 เมตร ลำต้นเปลือกเรียบ และมีกิ่งอ่อนที่ปกคลุมด้วยขนนุ่มๆ ดูคล้ายกับว่าธรรมชาติได้เติมแต่งเส้นสายให้สมบูรณ์แบบ
ใบของลำดวนดอยมีขนาดค่อนข้างใหญ่ รูปร่างเป็นแบบขอบขนานถึงรูปใบหอก ผิวใบด้านบนเป็นมันเงา ส่วนด้านล่างมีขนนุ่มละเอียด เส้นใบแขนงที่แผ่เรียงตัวกันอย่างสวยงามราวกับงานศิลปะของป่าไม้ เสริมภาพลักษณ์แห่งความอ่อนช้อยและแข็งแรงไปพร้อมกัน
กลีบที่บอกเล่าเรื่องราวของดอย
ดอกของลำดวนดอยมีความสวยงามอันเป็นเอกลักษณ์ โดยมักออกเป็นช่อตามซอกใบหรือกิ่งแก่ แต่ละช่อประกอบด้วยดอกย่อย 1-3 ดอก กลีบดอกวงนอกมีสีขาวไปจนถึงเหลืองอ่อน ขนาดใหญ่ ขอบกลีบหยักเป็นคลื่น ด้านนอกมีขนหนานุ่ม กลีบดอกวงในมีสีม่วง โค้งงอคล้ายกงเล็บที่บรรจงเรียงกันเป็นรูปทรงคล้ายโคมไฟจีนโบราณ เป็นความงามที่หาชมได้ยากยิ่งในธรรมชาติ
ผลของลำดวนดอยก็ไม่ธรรมดา ออกเป็นช่อผลย่อย 5-7 ผล ทรงขอบขนาน มีสันและขนปกคลุม ภายในแต่ละผลมีเมล็ดประมาณ 8 เมล็ด แฝงด้วยศักยภาพในการแพร่พันธุ์ต่อไปในป่าดิบเขา
พรรณไม้หายากจากดอยตุง
ลำดวนดอยไม่ได้พบได้ทั่วไป พืชชนิดนี้เติบโตเฉพาะในพื้นที่ป่าดิบเขาเขตหินปูน ที่ระดับความสูงประมาณ 1,300 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล โดยเฉพาะบริเวณดอยตุง อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย ซึ่งถือเป็นถิ่นกำเนิดสำคัญ และเป็นที่มาของชื่อ “ลำดวนดอย”
จากรายงานของ หอพรรณไม้ Forest Herbarium – BKF ระบุว่า ลำดวนดอยเป็นพรรณไม้ที่พบในบางพื้นที่ของภาคเหนือของไทย และตอนใต้ของจีนเท่านั้น ทำให้มันกลายเป็นพืชหายาก มีคุณค่าทั้งทางพฤกษศาสตร์และทางระบบนิเวศ
ความงามที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์
แม้จะไม่โดดเด่นด้วยกลิ่นหอมเหมือนพรรณไม้บางชนิด แต่ความงดงามเฉพาะตัวของลำดวนดอยกลับดึงดูดสายตาผู้ที่ได้พบเห็น มันเป็นสัญลักษณ์ของความละเอียดอ่อนที่ธรรมชาติรังสรรค์ขึ้นอย่างแยบยล อีกทั้งยังเป็นตัวแทนของระบบนิเวศบนดอยสูง ที่กำลังเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงทั้งจากมนุษย์และสภาพอากาศ
การอนุรักษ์ลำดวนดอย ไม่ใช่เพียงการรักษาพรรณไม้หนึ่งต้น แต่คือการรักษาความสมดุลของผืนป่า ความหลากหลายของชีวิต และเสน่ห์ลึกซึ้งของดอยตุง ที่ควรค่าแก่การส่งต่อให้คนรุ่นหลังได้รู้จักและชื่นชม
“ลำดวนดอย” คือเสียงกระซิบจากยอดดอย…ที่บอกเล่าเรื่องราวของธรรมชาติอย่างเงียบงามแต่ทรงพลัง
